Merhabalar, Blog’un ilk yazısında sizlere özellikle kozmetik ürün içeriklerinde bulunan veya “içermiyor” şeklinde altı çizili bir şekilde bulunmadığı yazılan parabenlerin ne kadar/ne ölçüde güvenli olduğunu elimden geldiğinde anlatmaya çalışacağım.

Hangi tür ürünler paraben içerir?

Parabenler, çeşitli kozmetik ürünlerinde, gıdalarda ve ilaçlarda kullanılır. Paraben içerebilecek kozmetik ürünler arasında makyaj malzemeleri, nemlendiriciler, saç bakım ürünleri ve tıraş ürünleri yer alır. Günümüzde birçok büyük deodorant markası paraben içermese de bazıları içerebilir.

Mağazalarda veya internet üzerinden satılan kozmetik ürünlerin her bir bileşenin yaygın veya bilinen adıyla listelendiği bir bileşen listesi olması gereklidir. Bu bir üründe kaçınmak istedikleri bir bileşenin bulunup bulunmadığını öğrenmek isteyen tüketiciler için önemlidir. Metilparaben, propilparaben, butilparaben veya etilparaben gibi isimlerle; parabenler genellikle kolayca tanınabilirler.

Parabenler nedir ve kozmetik ürünlerde neden kullanılırlar?

Parabenler, kozmetik ürünlerde yaygın olarak koruyucu (prezervatif) olarak kullanılan, bir kimyasallar ailesidir. En basit şekliyle kullanım amaçları ; hem ürünleri hem de tüketicileri korumak için zararlı bakteri ve küfün büyümesini önlemek amacıyla kozmetiklerde kullanılabilir.

Kozmetik ürünlerde kullanılan parabenlere baktığımızda (yaygın ölçüde) bunları şu şekilde sıralayabiliriz ;

• metilparaben,
• propilparaben,
• butilparaben ve
• etilparaben.

Bir kozmetik ürünün bileşen etiketlerinde (yani içeriklerinde) genellikle bir üründe birden fazla paraben listelenir ve parabenler, geniş bir mikroorganizma yelpazesine karşı daha iyi koruma sağlamak için genellikle diğer koruyucu türleriyle birlikte kullanılır. Paraben’in bir veya birden fazla olması durumu aslında önemlidir ve yazının devamında bu farkı sizlere anlatacağım.

Parabenler ve ürün içerisinde bulunması gereken miktarlar

Öncelikle bu yazımın temeli oluşturan kaynağın Tüketici Ürünleri Bilimsel Komitesinin (SCIENTIFIC COMMITTEE ON CONSUMER PRODUCTS (SCCP)) olduğunu söylemek isterim. Sizler de ilgili otoritenin websitesine girerek parabenler hakkında en son yayınlanan komite görüşlerini okuyabilirsiniz.

2013 yılında yayınlanan SCCP görüşüne göre parabenler, tek başına kullanıldıklarında maksimum %0,4 konsantrasyonunda veya ester karışımı olarak kullanıldıklarında maksimum %0,8 konsantrasyonunda kullanılabilirler. Bu cümlemi daha da basitleştirmem gerekirse ; tüketici ürünlerinde izin verilen maksimum toplam konsantrasyon, kozmetik ürün başına 8 g paraben olup, tek bir parabenin konsantrasyonu 4 g/kg’dan fazla olamaz.

Tüketici Ürünleri Bilimsel Komitesi, en güncel bilimsel bilgileri tekrar gözden geçirmiş, daha küçük paraben molekülleri (metil ve etil paraben) için bu sınırın güvenli olduğunu doğrulamıştır. Daha uzun paraben molekülleri (propil ve bütil paraben) için ise Tüketici Ürünleri Bilimsel Komitesi, sınırın maksimum toplam konsantrasyon olarak 1,9 g/kg parabene düşürülmesini önermektedir. Daha az kullanılan diğer parabenler (izopropil, izobütil ve fenilparaben) için çok sınırlı bilgi mevcut olup, potansiyel risk hesaplanamamıştır.

Parabenlerin hormon-benzeri aktiviteleri hakkında

Kozmetiklerde parabenlerle ilgili asıl endişe bazı parabenlerin vücutta hormon gibi özellikle kadın cinsiyet hormonu olan östrojen gibi davranabilme potansiyelidir. Laboratuvar testleri ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar parabenlerin bazı hormon benzeri aktiviteler gösterdiğini ortaya koymuştur ancak bu aktiviteler doğal hormonların aktivitelerinden binlerce ila milyonlarca kat daha zayıftır. Bu hormon benzeri özellikler, paraben moleküllerinin büyüklüğü arttıkça artış göstermektedir. Şimdiye kadar parabenlerin üreme üzerindeki potansiyel etkilerini inceleyen diğer deneysel araştırmalar net sonuçlar vermemiş ve birçoğu sonuçların yorumlanmasını zorlaştıran eksiklikler içermektedir.

Parabenlerin çocuklarda kullanımı – Daha mı riskli ?

2011 yılında Danimarka hükümeti, çocukların hormon benzeri etkilere karşı özellikle savunmasız olabileceğinden, ihtiyati tedbir olarak üç yaşından küçük çocuklara yönelik kişisel bakım ürünlerinde bazı parabenlerin (propil-, izopropil-, butil- ve izobutil- parabenler) kullanımını yasaklamaya karar vermiştir. Danimarka hükümetinin argümanlarını gözden geçiren Bilimsel Komite, çocukların potansiyel artan hassasiyetinin, parabenlerin değerlendirilmesinde seçilen ihtiyatlı yaklaşım tarafından zaten kapsanmış olduğu sonucuna varmıştır. Bu nedenle, paraben içeren kozmetik ürünlerin genel kullanımının herhangi bir yaş grubundaki çocuklar için sağlık açısından bir endişe kaynağı olduğunu düşünmemektedir.

Bununla birlikte, çok küçük çocuklar (altı aydan küçük) için, Komite kozmetiklerin ‘bez bölgesine’ uygulandığında bir riski göz ardı edememiştir. Bu risk, bu bölgedeki cildin kolayca tahriş olabileceği ve tahriş olmuş cildin daha fazla şeyin içeri girmesine izin verebileceğidir.  Ayrıca küçük çocukların metabolizmasının vücuda giren parabenlerden hızlı ve etkili bir şekilde kurtulacak kadar olgunlaşmamış olması da mümkündür. Komite, değerlendirmesinde temkinli bir yaklaşım benimsediğini düşünmekle birlikte, belirsizlikleri azaltmak ve farklı kozmetik ürünlerde bulunan parabenlerin çocuklar için potansiyel riskini daha kesin bir şekilde değerlendirmek için daha fazla araştırma yapılması çağrısında bulunmaktadır.

Paraben kullanımı ve Meme Kanseri İlişkisi

2004 yılında bir dizi bilimsel yayında koltuk altı kozmetiklerinin kullanımı ile meme kanseri arasında olası bir bağlantı olduğu iddia edilmiştir.  Mevcut bilgilerin kapsamlı bir şekilde incelenmesinin ardından SCCP, koltuk altı kozmetiklerinin kullanımı ile meme kanseri arasında bir bağlantı kurmak için yeterli veri bulunmadığı sonucuna varmıştır (SCCP/0874/05). Bu arada, aksi yönde kanıt sağlayan herhangi bir ek veriye rastlanmamıştır.

Mevcut veriler ve limitler ışığında kendi yorumumu paylaşmam gerekirse, metil ve etil parabenin limitler dahilinde kullanımının bir sorun teşkil etmeyeceğini, yenidoğanlarda paraben içeren ürünlerin kullanımında dikkatli olunmasını ve paraben kullanımı – meme kanseri gelişimi riskinin net olarak kanıtlanamadığını söyleyebilirim. Sonuç olarak, paraben içermeyen ürünleri almak tabiki de bir tüketici tercihidir ancak paraben içeren ürünlerin sağlığınıza zararlı olduğu şeklindeki bir genel söylemin de yukarıda sizle paylaştığım bilgilerle çok doğru bir yaklaşım olduğunu söyleyemeyeceğim.

Daha doğru ve güncel bilgiler için lütfen doktorunuza veya eczacınıza danışınız.

Saygılar.

Referanslar:

https://www.fda.gov/cosmetics/cosmetic-ingredients/parabens-cosmetics

The fact sheet is based on the scientific opinions of the independent European Scientific Committee on Consumer Safety:  “Opinion on parabens”, adopted on 14 December 2010 and revision of 22 March 2011, and,“Clarification on Opinion SCCS/1348/10 in the light of the Danish clause of safeguard banning the use of parabens in cosmetic products intended for children under three years of age”, adopted on 10 October 2011.

SCCS (Scientific Committee on Consumer Safety), Opinion on parabens, 14 December 2010, revision of 22 March 2011.