Zayıflama çayları reklamlarını herkes gibi ben de görüyorum. Zaman zaman reklamların içeriğine baktığımda, dinlediğimde, aslında hiç var olmayan ve olmayacak etkilerden bahsediliyor. Bu durum tüketiciyi bir nevi kandırmak ve suistimal etmek bence (benim görüşüm). Sözüm hepsine değil ancak yurtdışında da olduğu gibi ülkemizde de özellikle merdiven altı üretilen çayların içilmesi sonucunda ciddi sağlık sorunları yaşayan kişiler var. Bu kısa yazımda aslında büyük bir bilinçsizlik ve umutlu kullanılan bu çayların sağlımıza nasıl zarar verebileceğine hep birlikte bakalım.

Potansiyel Zararlar

Zayıflama çayları ve diğer kilo verme takviyeleri önemli sağlık riskleri taşıyabilir (Esteghamati ve ark., 2015; Lawani & Winter, 2022; Rodríguez-Guerra ve ark., 2021; Jarvis & Gill, 2012; Jairoun ve ark., 2021; Austin ve ark., 2023). Bu ürünlerin birçoğunda, sibutramin, fenitoin ve bumetanid gibi deklare edilmemiş ve potansiyel olarak tehlikeli farmasötik maddelerin bulunduğu tespit edilmiştir (Lawani & Winter, 2022; Rodríguez-Guerra ve ark., 2021; Jairoun ve ark., 2021; Khazan ve ark., 2014). Bu tür katkı maddeleri, kardiyak olaylar, karaciğer hasarı ve ani kardiyak ölüm gibi ciddi yan etkilere yol açabilir (Rodríguez-Guerra ve ark., 2021; Jarvis & Gill, 2012; Crescioli ve ark., 2018).

Deklarasyon dışı ilaçlar içermese bile, zayıflama çayları yüksek düzeyde kafein ve efedrin gibi uyarıcılar içerebilir (Ivanova ve ark., 2019; Austin ve ark., 2013; Skalicka-Woźniak ve ark., 2017). Bu uyarıcılar, yüksek tansiyon, çarpıntı ve diğer kardiyovasküler sorunlara neden olabilir (Austin ve ark., 2013; Geller ve ark., 2015).

Etkinlikleri ?

Zayıflama çaylarının ve diğer bitkisel kilo verme takviyelerinin etkinliği ise sorgulanmaktadır. Çeşitli sistematik incelemeler ve meta-analizler, yeşil çay, Garcinia cambogia ve Hoodia gordonii gibi içeriklerin kilo kaybında etkili olduğuna dair çok az veya hiç kanıt bulunmadığını göstermiştir (Esteghamati ve ark., 2015; Onakpoya ve ark., 2011; Maunder ve ark., 2020; Sui ve ark., 2012; Batsis ve ark., 2021; Mullin, 2015). Ayrıca, bu takviyelerin kilo kaybını sürdürmede belirgin bir etkisi olmadığı belirtilmektedir (Esteghamati ve ark., 2015).

Güvenlik ve Kalite

Bunun ötesinde, zayıflama çaylarının ve diğer takviyelerin güvenliği ve kalitesi yeterince denetlenmemektedir. Güvenlik ve etkinliklerini değerlendirmek için yapılan çalışmalar genellikle küçük ölçekli, kısa süreli ve çıkar çatışmalarının açıklanmadığı çalışmalardır (Lobb, 2010). Bu tür yetersiz araştırmalar ve düzenleme eksikliği, tüketicileri risk altına sokmaktadır (Lobb, 2010).

Sonuç olarak, mevcut kanıtlar, zayıflama çaylarının ve diğer kilo verme takviyelerinin hem tehlikeli olabileceğini hem de kilo kaybı açısından etkili olmadığını göstermektedir. Tüketiciler, bu ürünleri kullanma konusunda temkinli olmalı ve güvenli, bilimsel olarak kanıtlanmış kilo yönetim stratejileri için sağlık profesyonellerine danışmalıdır (Tran & Richards, 2015; Batsis ve ark., 2021).

Referanslar

Austin, K., Travis, J., Pace, G., & Lieberman, H. (2013). Analysis of 1,3 dimethylamylamine concentrations in geraniaceae, geranium oil and dietary supplements. Drug Testing and Analysis, 6(7-8), 797-804. https://doi.org/10.1002/dta.1491

Austin, S., Beccia, A., Raffoul, A., Jackson, D., Sarda, V., Hart, J., … & Rich‐Edwards, J. (2023). Financial precarity, food insecurity, and psychological distress prospectively linked with use of potentially dangerous dietary supplements during the pandemic in the us. Frontiers in Public Health, 11. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1120942

Batsis, J., Apolzan, J., Bagley, P., Blunt, H., Divan, V., Gill, S., … & Kidambi, S. (2021). A systematic review of dietary supplements and alternative therapies for weight loss. Obesity, 29(7), 1102-1113. https://doi.org/10.1002/oby.23110

Crescioli, G., Lombardi, N., Bettiol, A., Marconi, E., Risaliti, F., Bertoni, M., … & Firenzuoli, F. (2018). Acute liver injury following garcinia cambogia weight-loss supplementation: case series and literature review. Internal and Emergency Medicine, 13(6), 857-872. https://doi.org/10.1007/s11739-018-1880-4

Esteghamati, A., Mazaheri, T., Rad, M., & Noshad, S. (2015). Complementary and alternative medicine for the treatment of obesity: a critical review. International Journal of Endocrinology and Metabolism, 13(2). https://doi.org/10.5812/ijem.19678

Geller, A., Shehab, N., Weidle, N., Lovegrove, M., Wolpert, B., Timbo, B., … & Budnitz, D. (2015). Emergency department visits for adverse events related to dietary supplements. New England Journal of Medicine, 373(16), 1531-1540. https://doi.org/10.1056/nejmsa1504267

Ivanova, S., Bakova, D., Petleshkova, P., & Ivanov, K. (2019). Presence of undeclared caffeine in weight loss food supplements. biomedicalresearch, 30(3). https://doi.org/10.35841/biomedicalresearch.30-19-130

Jairoun, A., Al‐Hemyari, S., Shahwan, M., & Zyoud, S. (2021). Adulteration of weight loss supplements by the illegal addition of synthetic pharmaceuticals. Molecules, 26(22), 6903. https://doi.org/10.3390/molecules26226903

Jarvis, H. and Gill, J. (2012). Two fatalities associated with sibutramine. Academic Forensic Pathology, 2(4), 370-373. https://doi.org/10.23907/2012.055

Khazan, M., Hedayati, M., Kobarfard, F., & Askari, S. (2014). Identification and determination of synthetic pharmaceuticals as adulterants in eight common herbal weight loss supplements. Iranian Red Crescent Medical Journal, 16(3). https://doi.org/10.5812/ircmj.15344

Lawani, O. and Winter, M. (2022). Heart block initiated by candlenut ingestion. Case Reports in Cardiology, 2022, 1-4. https://doi.org/10.1155/2022/3679968

Lobb, A. (2010). Science of weight loss supplements: compromised by conflicts of interest?. World Journal of Gastroenterology, 16(38), 4880. https://doi.org/10.3748/wjg.v16.i38.4880

Maunder, A., Bessell, E., Lauche, R., Adams, J., Sainsbury, A., & Fuller, N. (2020). Effectiveness of herbal medicines for weight loss: a systematic review and meta‐analysis of randomized controlled trials. Diabetes Obesity and Metabolism, 22(6), 891-903. https://doi.org/10.1111/dom.13973

Mullin, G. (2015). Supplements for weight loss. Nutrition in Clinical Practice, 30(3), 446-449. https://doi.org/10.1177/0884533615578918

Onakpoya, I., Hung, S., Perry, R., Wider, B., & Ernst, E. (2011). The use ofgarciniaextract (hydroxycitric acid) as a weight loss supplement: a systematic review and meta-analysis of randomised clinical trials. Journal of Obesity, 2011, 1-9. https://doi.org/10.1155/2011/509038

Onakpoya, I., Wider, B., Pittler, M., & Ernst, E. (2011). Food supplements for body weight reduction: a systematic review of systematic reviews. Obesity, 19(2), 239-244. https://doi.org/10.1038/oby.2010.185

Rodríguez-Guerra, M., Yadav, M., Bhandari, M., Sinha, A., Bella, J., & Sklyar, E. (2021). Sibutramine as a cause of sudden cardiac death. Case Reports in Cardiology, 2021, 1-5. https://doi.org/10.1155/2021/8896932

Skalicka-Woźniak, K., Georgiev, M., & Orhan, İ. (2017). Adulteration of herbal sexual enhancers and slimmers: the wish for better sexual well-being and perfect body can be risky. Food and Chemical Toxicology, 108, 355-364. https://doi.org/10.1016/j.fct.2016.06.018

Sui, Y., Zhao, H., Wong, V., Brown, N., Li, X., Kwan, A., … & Chan, J. (2012). A systematic review on use of chinese medicine and acupuncture for treatment of obesity. Obesity Reviews, 13(5), 409-430. https://doi.org/10.1111/j.1467-789x.2011.00979.x

Tran, K. and Richards, K. (2015). Prescription drugs and dietary supplements for weight loss. Advances in Obesity Weight Management & Control, 3(1). https://doi.org/10.15406/aowmc.2015.03.00045